Καρτ ποστάλ δεκετίας 1970 από το Κέντρο Καταρρακτών από Evaggelos Apostoloy
Τουριστικό Περίπτερο τότε....
Χωρίς λόγια
Κώστας Δάμος Το κτήριο του Ο.Τ.Ε. 1970 άλλοτε και σήμερα 2015
Ιερός Ναός Κοίμησις της Θεοτόκου
Στη
συνοικία Βαρόσι της Έδεσσας σώζεται ο παλαιός μητροπολιτικός ναός της
πόλης, αφιερωμένος αρχικά στη Σοφία του Θεού. Στις μέρες μας διατηρείται
στον αρχιτεκτονικό τύπο της τρίκλιτης ξυλόστεγης βασιλικής με
υπερυψωμένο το μεσαίο κλίτος και νάρθηκα στα δυτικά. Αλλεπάλληλες, όμως,
φάσεις επισκευών έχουν αλλοιώσει την αρχική μορφή του μνημείου, που με
βάση τον τοιχογραφικό του διάκοσμο χρονολογείται το αργότερο στα τέλη
του 14ου αιώνα.
Στο εσωτερικό του ναού οι σωζόμενες τοιχογραφίες ανήκουν σε δύο περιόδους. Οι παλαιότερες, που χρονολογούνται στο διάστημα 1375-1385 ή 1389, εκτείνονται και στα τρία κλίτη και σώζονται αποσπασματικά. Τμήμα τους διατηρείται και στο χώρο του ιερού βήματος, σε πολλά σημεία, μάλιστα, έχουν επικαλυφθεί εξ ολοκλήρου από τις τοιχογραφίες του νεότερου στρώματος. Το κύριο τμήμα του εικονογραφικού προγράμματος της περιόδου αυτής αναπτύσσεται στο κεντρικό κλίτος του ναού, σε τρεις ζώνες. Η ανώτερη περιλαμβάνει παραστάσεις του βασικού χριστολογικού κύκλου, διατηρημένες μόνο στη νότια κιονοστοιχία, και η μεσαία σκηνές από τα Πάθη και τον κύκλο της Ανάστασης. Στη ζώνη αυτή, στο δυτικό τοίχο ενσωματώνονται και τρεις παραστάσεις από το Θεομητορικό κύκλο, η Κοίμηση, που δεν σώζεται σήμερα, πλαισιωμένη από τη Γέννηση και τα Εισόδια της Θεοτόκου. Η κατώτερη ζώνη, που διακόπτεται από τα τοξωτά ανοίγματα, φιλοξενεί ολόσωμους αγίους, ενώ στα εσωρράχια των τοξοστοιχιών εικονίζονται ανά δύο ολόσωμοι προφήτες. Στο νότιο και βόρειο κλίτος οι σωζόμενες τοιχογραφίες περιορίζονται μόνο στο βόρειο και στο νότιο τοίχο, αντίστοιχα. Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η εικονογραφία των τεσσάρων πεσσοτοίχων του ναού. Ο Χριστός και η Θεοτόκος, ο Πέτρος και ο Παύλος κοσμούν τις επιφάνειες των δύο πεσσοτοίχων του ιερού, ενώ ολόσωμοι άγιοι κοσμούν τις αντίστοιχες επιφάνειες και των δυτικών πεσσοτοίχων. Αποκαλυπτική για την αρχική ονομασία του ναού είναι η κτητορική παράσταση στη νότια όψη του νοτιοδυτικού πεσσού. Εικονίζεται ο ανώνυμος χορηγός, συνοδευόμενος από τα παιδιά του, να προσφέρει ομοίωμα του ναού στο Χριστό, που φέρει την προσωνυμία ''Σοφία Θεού''. Η όλη οργάνωση του εικονογραφικού προγράμματος της περιόδου αυτής ακολουθεί τη διάταξη και την ανάπτυξη εικονογραφικών κύκλων ναών του τέλους του 13ου και των αρχών του 14ου αιώνα, που ανήκουν στο καλλιτεχνικό περιβάλλον της Θεσσαλονίκης και της Κωνσταντινούπολης. Με εργαστήρια των πόλεων αυτών, αλλά του δευτέρου μισού του 14ου αιώνα, συνδέονται οι τοιχογραφίες και από την άποψη της τεχνοτροπίας. Παράλληλα αποτελούν και σημαντικό terminus ante quem για τη χρoνολόγηση του μνημείου. Στο 17ο αιώνα χρονολογούνται οι παραστάσεις του δεύτερου στρώματος διακόσμησης, στο χώρο του ιερού βήματος, στη βόρεια κιονοστοιχία και ψηλά στο φωταγωγό. Την περίοδο αυτή της τουρκοκρατίας και πιθανόν στο διάστημα 1598-1688, ο ναός μετονομάσθηκε και αφιερώθηκε στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Στο μνημείο έχουν πραγματοποιηθεί εργασίες αποκατάστασης του νάρθηκα και της νότιας στοάς. Παράλληλα εκτελέσθηκαν ανασκαφές στο εσωτερικό του ναού, προκειμένου να αποσαφηνισθούν οι οικοδομικές φάσεις του κτίσματος. Τέλος στο πλαίσιο της συντήρησης του τοιχογραφικού διακόσμου πραγματοποιήθηκαν εργασίες απομάκρυνσης των επιχρισμάτων και προληπτικής συντήρησης του νεότερου στρώματος τοιχογραφιών, στη βόρεια και νότια πλευρά του κεντρικού κλίτους, στα ανώτερα σημεία του ναού. |
 |
| Συντάκτρια |
| Ιωάννα Πεσιρίδου, αρχαιολόγος |
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Ευχαριστούμε